Bij de start van 2022 kan de Belgische arbeidsmarkt uitstekende cijfers voorleggen. Het herstel van de economie zorgde voor een onverwacht snelle terugkeer naar het niveau van voor de crisis. Arbeidsmarktexpert Jan Denys verwacht een verdere verbetering in 2022, maar waarschuwt ook voor de groeiende krapte.
In de loop van 2021 werd al duidelijk dat de werkgelegenheid in ons land gunstig evolueerde en dit ondanks de economische impact van de pandemie. “In een economie aan het infuus, houdt de werkgelegenheid goed stand”, kopte de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid medio ’21 in haar balans. “Onze arbeidsmarkt heeft COVID-19 goed verteerd”, opent arbeidsmarktexpert Jan Denys als we hem vragen naar zijn analyse. “De economie is sterk gegroeid en niemand had voorspeld dat de terugkeer naar het precrisisniveau zo snel zou gaan. Onze werkzaamheidsgraad is nagenoeg terug op het oude niveau.”
europese top
Als we de cijfers van het laatste coronaloze kwartaal (eind 2019) naast die van het derde kwartaal van 2021 leggen, dan wordt het herstel zeer tastbaar.
- Het Vlaams Gewest scoort een werkgelegenheidsgraad van 76,2% (vs. 75,7% eind 2019), het Waals Gewest klokt af op 65,8% (64% eind 2019) en Brussel zit met 62,6% nagenoeg op hetzelfde cijfer als twee jaar geleden (62,3% destijds).
Onze vacaturegraad, die het aantal openstaande vacatures ten opzichte van de beroepsbevolking aanduidt, staat bij de start van 2022 op 4,7%. “Dat is op Tsjechië na het hoogste cijfer voor de EU”, duidt Jan Denys.
“Door COVID-19 was deze graadmeter teruggevallen tot 2,9% in het vierde kwartaal van 2020. Indien we vergelijken met het derde kwartaal van 2020 dan ging de vacaturegraad er met 1,4 procentpunt op vooruit. Dat is de op twee na grootste stijging. Enkel Nederland en Denemarken doen beter en dat zijn twee landen met een veel lagere werkloosheid.”
uitdagingen voor 2022
Het mooie rapport van 2021 doet het beste verhopen voor dit jaar. “Voorlopig ziet het ernaar uit dat we records gaan kloppen”, zegt Jan Denys, al tekent zich volgens hem ook een reeks van uitdagingen af.
1. de krapte zet zich door
Schaarste en war for talent blijven ook in 2022 kenmerken die de nodige aandacht zullen verdienen. Volgens Jan Denys wordt het opvangen van de krapte de grootste uitdaging dit jaar. “De werkzaamheidsgraad zal verder stijgen, zij het moeizamer dan in 2021”, verwacht hij.
Het aantal en het aandeel onvervulde vacatures zal nog toenemen. Op heel korte termijn moeten we bovendien nog een vijfde golf weten te bedwingen. Uitval door ziekte zal een realiteit blijven en dat komt bovenop de bestaande krapte.
Dat hoeft echter niet te betekenen dat er voor de uitzendarbeid rugwind op komst is. In een markt die zijn toppunt nadert, heeft uitzendarbeid het soms lastig omdat de kandidaten moeilijk te vinden zijn. “2022 wordt het jaar om op alle mogelijke manieren op zoek te gaan naar talent en dat talent ook beter te benutten”, weet Jan Denys. “De uitdaging is zeer groot, als aanbieder van uitzendarbeid zullen we ons moeten overtreffen en zelfs een beetje opnieuw uitvinden.”
2. een tandje sneller activeren
Om het probleem van de aanzwellende krapte te counteren, kijken beleidsmakers steeds vaker in de richting van de activering van langdurig werklozen. Zeker in Brussel en Wallonië kan dat gezien de actuele werkgelegenheidsgraad een nuttige denkpiste zijn. Al kan het ook in Vlaanderen geen kwaad om de activering op te schakelen. “Vlaanderen zit dicht bij de frictiewerkloosheid”, aldus Jan Denys. “Daar valt niet heel veel meer te rapen, maar dat neemt niet weg dat er qua activering een tandje kan bijgestoken worden. Vlaanderen moet dus inderdaad meer kijken naar de arbeidsreserve: langdurig zieken, vrouwelijke allochtonen, 65-plussers. Ook bij de deeltijds werkenden is er groep die mits de juiste voorwaarden meer wil werken.”
3. inflatie verhoogt de loonkost
Met het voorspelde eindspel van de pandemie komt ook de stopzetting van de economische steunmaatregelen in het vizier. Dat kan een nefaste invloed hebben op het aantal faillissementen en bovendien brengen ook de toenemende inflatie en hogere rentes de bedrijven met een flinke schuldgraad in de problemen. “De voorbije jaren heeft de lage rente veel ondernemingen kunstmatig in leven gehouden”, preciseert Jan Denys. “De rentestijging zal het aflossen van leningen bemoeilijken en tegelijk stijgen de kosten, denk maar aan energie. De echte impact zit echter in de oplopende inflatie. Die vertaalt zich in hogere lonen. Bedrijven die de groeiende loonkost niet kunnen doorrekenen aan de klanten komen in de problemen. Er zullen dus meer bedrijven omvallen.”
Toch wil Jan Denys geen al te pessimistische conclusies trekken. “Indien dit beperkt blijft, hoeft dit geen groot probleem te zijn. De arbeidsmarkt snakt naar kandidaten. De werknemers die hun job verliezen zouden snel weer aan de slag kunnen gaan. Maar als de inflatie aanhoudt, kunnen we in een recessie komen.”
4. toenemende jobmobiliteit
Niet enkel werknemers die hun job verliezen, hebben goede kansen op de arbeidsmarkt. Ook wie op eigen initiatief op zoek gaat naar een nieuwe uitdaging, heeft mooie kansen. Voor werknemers wordt de vrijwillige jobmobiliteit een aandachtspunt, al is dat gezien de hernemende economie geen grote verrassing. In de Verenigde Staten wordt intussen gesproken over ‘The Great Resignation’, maar Jan Denys relativeert de impact in Europa. “In de Verenigde Staten blijkt het toch vooral om mensen te gaan in de lagere looncategorieën”, legt hij uit.
“Door de herneming zien zij een kans om zich financieel te verbeteren. We kunnen in deze moeilijk van een nieuwe prioriteit spreken. Maar in Europa loopt het op dit ogenblik nog niet zo’n vaart, ook al lijkt het logisch dat er ook hier meer jobmobiliteit komt. Maar ja, jobmobiliteit wordt een gegeven, al snijdt het mes aan twee kanten: het wordt ook makkelijker om werknemers bij andere bedrijven weg te halen.”
5. een grotere focus op employer branding
Wie al de uitdagingen voor 2022 oplijst, komt volgens Jan Denys uit bij de noodzaak om vol in te zetten op het employer brand. “Het belang ervan zal in 2022 groter dan ooit zijn”, besluit hij. “Een sterk employer brand zorgt niet alleen voor betere instroom, maar ook voor minder uitstroom. Randstad pleit sinds 2000 voor een sterk employer brand met onze jaarlijkse studie hierover. De bedrijven die ons advies hebben opgevolgd, zullen het zich in 2022 niet beklagen.”