“De strafste conclusie van onze studie is dat de gemiddelde burger er een redelijk mature, genuanceerde visie op migratie op nahoudt.” Jan Denys (Randstad Research) onderzocht in welke mate er in België een draagvlak bestaat voor migratie en kwam tot enigszins verrassende – en voor politici allicht bijzonder nuttige – resultaten. “Dit rapport houdt de partijen een spiegel voor, maar het is aan hen om te beslissen of ze er iets mee doen.”
Voor dit onderzoek legde Randstad een online vragenlijst voor aan een zo representatief mogelijke pool van 3.000 respondenten. Een eerste segment draait om migratie in algemene zin, maar nadien splitst het onderzoek het containerbegrip op in verschillende deelaspecten (reguliere migratie, asiel en illegale migratie). “Migratie is een heterogeen iets, je kan niet alles onder dezelfde noemer plaatsen. Dat we zo’n onderscheid gemaakt hebben, is een belangrijke meerwaarde van deze studie.”
grote genuanceerde middengroep
“In gepolariseerde tijden waarin populisme sterk aanwezig is, zou je kunnen vrezen dat de visie van burgers over zo’n gevoelig thema vrij extreem is. Wanneer je alle puzzelstukjes echter samenlegt en migratie in al haar aspecten bestudeert, merk je dat de meeste mensen genuanceerd naar het thema kijken. Dat is een opmerkelijke en vooral ook positieve conclusie.”
Jan Denys ontkent niet dat er extreme meningen bestaan, maar ziet vooral een grote middengroep. “Indien het bijvoorbeeld gaat over gesloten grenzen aan de ene kant of open grenzen als andere uiterste, zien we twee zeer uitgesproken kampen van elk zo’n 15 procent. Dat betekent dat ongeveer 70 procent van de mensen daartussen zit en genuanceerder over de kwestie denkt. Die vaststelling komt terug in verschillende onderdelen van de enquête.”
(kwetsbaar) draagvlak voor migratie in functie van werk
“Op het eerste gezicht is de publieke opinie over migratie eerder negatief”, vervolgt Jan Denys. “Maar als je wat dieper graaft, zie je dat die bevinding sterk genuanceerd kan worden. Bij de grote groep staan de principes van hete hangijzers als asiel of gezinshereniging niet echt ter discussie, er is een redelijk maar kwetsbaar draagvlak. Het is vaak veeleer de wijze waarop die principes toegepast worden, denk maar aan een te soepele invulling van gezinshereniging, die kritisch bekeken wordt.”
Ook migratie in functie van werk kan, mede door de krapte op de arbeidsmarkt, op een behoorlijk positief draagvlak rekenen. “Dat is eveneens een zeer belangrijke conclusie van dit onderzoek. Binnen het electoraat van alle partijen, zelfs bij het Vlaams Belang, staat een meerderheid er positief tegenover. Volgens Jan Denys moet de overheid dat meenemen in de denkoefening. “Je kan erover discussiëren of die procedures om mensen hier aan het werk te krijgen niet wat soepeler of simpeler kunnen. Anderzijds is de kans aanwezig dat burgers net positiever naar migratie in functie van werk kijken omdat de regelgeving errond zo strikt is. Je moet hier met andere woorden voorzichtig mee zijn.”
Het doet Jan Denys alleszins besluiten dat het geen slecht idee zou zijn om de koppeling met werk beter te maken in politieke vraagstukken rond asiel en gezinshereniging. “Het is niet ondenkbaar dat de publieke opinie daaromtrent zo ook positiever zou worden”, zegt hij. Werk is echt een cruciale factor. Als er werk is, dan is een groot deel van het probleem opgelost.”
verschillen tussen de politieke partijen
Dat het aandeel extreme standpunten beperkt blijft, betekent niet dat er geen variatie bestaat tussen politieke partijen. “Uiteindelijk was het zelfs de factor politieke voorkeur die ietwat verrassend de grootste verschillen opleverde, meer dan andere sociodemografische variabelen. We hebben die factor dan ook laten doorwegen in het rapport. In meer dan twintig jaar studies voor Randstad, was het overigens de eerste keer dat politieke voorkeur of ideologie zo prominent aanwezig was als variabele. Niet zonder reden natuurlijk, migratie is nu eenmaal een gepolitiseerd thema.”
Jan Denys koppelt bij wijze van voorbeeld terug naar migratie in functie van werk: “In die context uiten de kiezers van liberale en christelijke partijen zich het meest positief, terwijl de groenen een gemiddelde score laten optekenen. Opvallend, want globaal beschouwd zijn die laatsten duidelijk het meest progressief op vlak van migratie.”
interne partijtegenstellingen
Het stopt niet bij verschillen tussen partijen. Geen enkele partij kent een homogeen electoraat, zo blijkt uit het onderzoek. “Binnen de politieke partijen nemen we grote interne tegenstellingen waar. Zo is maar liefst 30 procent van de kiezers lid van het Vlaams Belang, de meest uitgesproken en kritische partij in het migratiedebat, zelfs ronduit tegen een migratiestop. Het gaat hier nota bene om een officieel partijstandpunt.”
“Dat zorgt ervoor dat partijen zich niet zo expliciet kunnen uitspreken in het migratiedebat, want ze willen geen aanhangers verliezen. Meerdere partijen hebben issues wat dat betreft, het zal een hele klus worden om daar klaarheid in te verschaffen. Dialoog met het electoraat zal noodzakelijk zijn. Luisteren naar je kiezers is natuurlijk de kern van politiek, maar daarnaast heersen er natuurlijk ook bepaalde overtuigingen en waarden die je wil uitdragen. Soms moet je consequent programmapunten verdedigen die in lijn liggen met de roots van je partij. Zo kan je kiezers verliezen, maar krijg je er misschien andere voor in de plaats.”