Hoewel discriminatie – of het aanzetten tot – bij wet verboden is, worden minderheidsgroepen er in de werkomgeving nog geregeld mee geconfronteerd. Soms gaat het om subtiel of zelfs onbewust discriminerend gedrag, maar daarom komt het niet minder hard binnen. Onderzoekers van de onderzoeksgroep SEIN van de Universiteit van Hasselt legden de mechanismen achter discriminatie op de werkvloer bloot. Ze schakelen virtual reality in om hun bevindingen naar het publiek te brengen.
Onderzoekster Sandra Bogaers: “Uit internationale studies weten we al veel over vooroordelen en discriminerend gedrag die personen met een arbeidshandicap of een migratieachtergrond ervaren in de werkomgeving. Maar die onderzoeken gaan vaak voorbij aan de enorme heterogeniteit binnen elk van die groepen. Daar wilden we met het ESF-onderzoeksproject 'Talent Boven Vooroordelen' verandering in brengen.”
Het onderzoeksteam SEIN van de Uhasselt en POM Limburg sloegen de handen in elkaar om discriminatie van die minderheidsgroepen in Vlaamse organisaties te onderzoeken. Sandra Bogaers: “We spraken met ervaringsdeskundigen, werkgevers, belangenorganisaties en vakbonden, goed voor 80 diepte-interviews. Zo slaagden we erin om een heel genuanceerd beeld op te hangen van elke groep en hoe vooroordelen en discriminatie zich mogelijks manifesteren in de arbeidscontext.”
ook subtiel of onbewust
Vaak wordt over het hoofd gezien dat discriminatie op de werkvloer niet altijd direct, openlijk of bewust gebeurt. Soms uit het zich in kleine vormen van uitsluiting, of gebeurt het zelfs helemaal ongewild.
Terugkerende grapjes over de migratieachtergrond van een werknemer, de collega met een arbeidshandicap consequent een lichter takenpakket geven … Hoe goed bedoeld ook, de werknemer in kwestie wordt telkens opnieuw geconfronteerd met het feit dat hij of zij door zijn collega's als anders wordt beschouwd.” - Sandra Bogaers.
Het gaat er met andere woorden niet altijd over of het de werkelijke bedoeling is om te discrimineren. Sandra Bogaers: “In het kader van #MeToo ontstond een soortgelijke discussie rond seksuele intimidatie: is het minder erg als het niet met kwade bedoelingen was?” Een eerste stap om onbewuste discriminatie uit de weg te ruimen, is bewust te zijn van vooroordelen en stereotypen. Ga er niet zomaar vanuit dat iemand met een visuele handicap geen rapporten kan schrijven of dat een persoon met een migratieachtergrond lager geschoold is. Precies die vooroordelen zijn een voedingsbodem voor discriminerend gedrag.”
De researchers wilden van de bevindingen uit hun grootschalige onderzoek echte food for thought maken voor werkgevers, werknemers en hr-professionals. In virtual reality vonden ze hier een uitgelezen techniek voor.
Met een VR-bril op kruip je in de huid van een persoon met een arbeidshandicap of migratieachtergrond en beleef je hoe het is om gediscrimineerd of bevooroordeeld te worden. Net als echte ervaringen wordt de virtuele belevenis immers in je geheugen gegrift, en dat heeft meer impact dan duizend woorden.
trek de juiste persoon in twijfel
Op basis van de onderzoeksresultaten werd er voor beide doelgroepen een simulatie uitgewerkt voor de belevingstool. Sandra Bogaers: “Zo kom je in een situatie terecht waarbij je als senior manager, die gebruik moet maken van een rolstoel, samen met je collega een belangrijk project gaat presenteren bij een klant. Maar zodra je in dat bedrijf aankomt, word je anders behandeld dan die collega. Iedereen heeft bijvoorbeeld de neiging om met je collega te praten in plaats van met jou, de gesprekken gaan letterlijk boven je hoofd. In het tweede scenario beleef je als vrouw met een migratieachtergrond je eerste werkdag bij een nieuwe werkgever. Iedereen begint spontaan in het Engels met je te praten. Ze gaan er immers van uit dat je geen Nederlands verstaat.”
Na de sessie met de VR-bril is het de bedoeling dat de deelnemers hun ervaringen delen.
Tijdens een aantal pilootsessies met werkgevers werd meteen duidelijk dat iedereen de grenzen van discriminatie anders afbakent. Maar vooral het feit dat ook gedragingen met de beste bedoelingen als discriminerend kunnen worden aangevoeld, was erg confronterend. Soms kregen we de vraag of de voorbeelden niet overdreven waren. Was het maar waar. Spijtig genoeg zijn vooroordelen nog altijd schering en inslag. Alle situaties uit de VR-simulaties zijn uit het leven geplukt van getuigen uit ons onderzoek.
Bij Randstad gaan we voluit voor een talentgerichte benadering van kandidaten, ongeacht hun etnische origine, geslacht, leeftijd, geaardheid, seksuele voorkeur, politieke of andere overtuiging, gezondheidstoestand, handicap enzovoort. Wilt u meer lezen over hoe u discriminatie op de werkvloer of tijdens het wervings- en selectieproces een halt toeroept? Lees ook de andere blogs in deze reeks: