Wanneer sociaal overleg niet meer lukt, zijn stakingen in België een populair drukkingsmiddel van de vakbonden. Werknemers hebben immers het recht om het werk neer te leggen zonder dat daar een straf uit voortkomt. Toch is het nuttig om te kijken naar wat de gevolgen zijn voor de stakende werknemers op het vlak van loon, vakantiedagen, ziekte, pensioen, feestdagen loon en kinderbijslag.
Randstad vroeg aan advocaat Filip Tilleman wat de persoonlijke gevolgen zijn voor de staker op arbeidsrechtelijk vlak.
de stakingsvergoeding
Werknemers hebben het recht om het werk neer te leggen. Dat is een fundamenteel recht. Het directe gevolg is wel dat er geen loon is die dag, maar andere sancties zijn er niet. De werkgever is niet verplicht om loon te betalen aan een staker, omdat deze per definitie niet gewerkt heeft. Als de staker aangesloten is bij een vakbond, zal hij een stakingsvergoeding ontvangen via zijn vakbond (ongeveer 25 euro per dag).
geen vakantiedagen verloren
In de vakantiewetgeving zijn er enkele gevallen van schorsing, waarbij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst gelijkgesteld wordt met effectief gewerkte dagen. Deelname aan een stakingsdag wordt gelijkgesteld met een effectief gewerkte dag. De werknemer verliest dus geen vakantiedagen door deelname aan een staking. Voor arbeiders geldt een bijkomende voorwaarde om geen vakantiedagen te verliezen: de staking moet erkend zijn door een nationale vakbond.
ziekte, kinderbijslag en pensioen gevrijwaard
Ziekteverzekering, kinderbijslag en pensioen zijn net zoals vakantiedagen rechten toegekend op basis van het aantal effectief gewerkte arbeidsdagen. Ook hier worden de stakingsdagen gelijkgesteld met effectief gewerkte arbeidsdagen, zodat een staker uiteindelijk geen nadeel zal ondervinden.
feestdagenloon ook gevrijwaard
Een werknemer heeft geen recht op het loon voor een feestdag indien hij zonder rechtvaardiging afwezig is geweest op de gewone arbeidsdag die aan een feestdag voorafgaat of die erop volgt. Deelname aan een staking in de onderneming wordt echter als een gerechtvaardigde afwezigheid beschouwd op voorwaarde dat die staking de instemming of de steun heeft bekomen van een nationale vakbond. Is die voorwaarde vervuld, dan zal de werknemer dus aanspraak kunnen maken op het feestdagenloon.
een ongeval van of naar een staking?
Als een staker op weg van of naar de staking het slachtoffer is van een ongeval of door zijn deelname aan de staking zelf op het terrein het slachtoffer wordt van een ongeval, dan zal dit in principe niet erkend worden als een arbeidsongeval. Het ongeval van de werknemer is immers niet gebeurd tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst en evenmin door de uitvoering ervan.
uitzondering voor uitzendkrachten
Een speciale situatie is deze van uitzendkrachten die getroffen worden door een staking in het bedrijf waar ze werken. Krachtens de wet mogen ze niet tewerkgesteld worden in een stakende onderneming, ook al zouden ze dat zelf willen. Voor hen betreft het dan ook een situatie van overmacht, waardoor ze voor die stakingsdagen aanspraak kunnen maken op werkloosheidsuitkeringen.
Werknemers hebben het recht om het werk neer te leggen zonder dat daar een straf uit voortkomt. Het directe gevolg is wel dat er geen loon is die dag, maar andere sancties zijn er niet. De stakingsvergoeding biedt soelaas voor de stakers. Andere rechten zoals vakantiedagen, ziekte, kinderbijslag en pensioen blijven gevrijwaard voor stakers. Uitzendkrachten mogen niet werken tijdens een staking en kunnen een werkloosheidsuitkering aanvragen voor de stakingsdagen.
Meer weten over de arbeidsrechtelijke aspecten van stakingen, lock-out en tijdelijke werkloosheid?
Randstad vroeg advocaat Filip Tilleman meer uitleg over de gevolgen van een staking. Tilleman is de auteur van De Randstad Werkpocket: alles wat werkgevers en werknemers moeten weten over de wet- en regelgeving op de Belgische arbeidsmarkt.